Procedura zbywania udziału w polskiej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Z doświadczenia Kancelarii wynika, że przedsiębiorcy najczęściej wybierają dla prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce formę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to zapewne związane z tym, że wspólnicy, co do zasady, nie odpowiadają za zobowiązania spółki (art. 151 § 4 k.s.h.).

W związku z powyższym często dochodzi do sytuacji, w której z różnych osobistych albo biznesowych względów udział w spółce jest nabywany albo zbywany przez naszego Klienta. 

O czym w takim przypadku należy pamiętać? 

Należy wyjść od ogólnej zasady, że kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej.Kapitał zakładowy nie może wynosić mniej niż 5000 zł, a wartość nominalna każdego udziału nie może być niższa niż 50 zł. Umowa spółki stanowi, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne. 

Jeżeli wspólnikowi mają być przyznane szczególne korzyści lub jeżeli na wspólników mają być nałożone, oprócz wniesienia wkładów na pokrycie udziałów, inne obowiązki wobec spółki, należy to pod rygorem bezskuteczności wobec spółki dokładnie określić w umowie spółki.

W konsekwencji pierwszym krokiem przed podjęciem decyzji o nabyciu udziału w już istniejącej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być dokładna analiza umowy tej spółki. To w niej znajdują się informacje o tym, czy wspólnicy mogą mieć więcej niż jeden udział oraz czy z udziałami poszczególnych wspólników powiązane są jakieś szczególne przywileje albo obowiązki. 

Uprzywilejowanie udziału w umówię spółki może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa do dywidendy lub sposobu uczestniczenia w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki. Jednakże umowa spółki może uzależnić przyznanie szczególnych uprawnień od spełnienia dodatkowych świadczeń na rzecz spółki, upływu terminu lub ziszczenia się warunku. W razie nabywania udziałów uprzywilejowanych, konieczne jest zweryfikowanie tych wszystkich okoliczności, tj. czy nabywany udział jest rzeczywiście uprzywilejowany, czy zbywający wywiązał się ze zobowiązań wobec spółki, które miały te uprzywilejowanie zapewnić?

Nabywca powinien również upewnić się, czy wraz z udziałem nie zobowiązuje się do różnych świadczeń na rzecz spółki. Jeżeli zbywający udziały był zobowiązany do osobistych świadczeń wobec spółki, fakt ten musiał być oznaczony w umowie spółki. W takim też przypadku, zbycie jego udziału, jego części lub ułamkowej części udziału, bądź obciążenie udziału, może nastąpić jedynie za zgodą spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Ponadto w umowie spółki może pojawić się zapis zobowiązujący wspólników do dopłat na rzecz spółki. Szczegóły dotyczące dopłat (wysokość i terminy) mogą także wynikać z uchwał wspólników. W takim przypadku warto jest jako nabywca zadbać o wgląd do takich uchwał. Jest to wyjątkowo istotne, ponieważ zgodnie z art. 186 § 1 k.s.h., w przypadku zbycia udziału lub jego części nabywca odpowiada wobec spółki solidarnie ze zbywcą za niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytego udziału lub zbytej części udziału. Przepis ten stosuje się również do zbycia ułamkowej części udziału. W razie niespełnionych przez zbywcę dopłat, nabywca będzie solidarnie z nim zobowiązany do zapłaty na rzecz spółki. 

Niezależnie od powyższego, bezwzględnie konieczne jest zapoznanie się z sytuacją finansową nabywanej spółki poprzez wgląd w akta w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z Sądu też można dowiedzieć się od razu, czy spółka na bieżąco realizuje swoje obowiązki rejestrowe, czyli czy np. zgłasza do Sądu co rok sprawozdania finansowe. 

Po tym jak nabywca sprawdzi już opisaną powyżej dokumentację spółki i podejmie decyzję o nabyciu udziałów od zbywcy, wciąż pozostaje niezwykle ważne, aby dopilnować formalnych wymogów umowy zbycia udziałów. 

Zgodnie z art. 180 § 1 k.s.h., zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. 

Ponadto w niektórych przypadkach na skuteczne zawarcie umowy zbycia udziałów powinna zostać wyrażona zgoda przez spółkę. Może być też tak, że zbywanie udziałów zostało w umówię spółki w jakiś sposób ograniczone. Ograniczenie w zbywaniu udziałów może wiązać się z nadaniem prawa pierwszeństwa lub pierwokupu pozostałym wspólnikom. 

Jeżeli w umówię spółki przewidziano, że na zbycie udziałów wymagana jest zgoda spółki, to co do zasady udziela jej zarząd spółki w formie pisemnej. Umowa spółki może jednak na przykład oddawać to uprawnienie zgromadzeniu wspólników. 

O różnych prawnych ograniczeniach w zbywaniu udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mowa będzie w kolejnym artykule na naszej stronie.

Na koniec warto dodatkowo wskazać, że przy zawieraniu umów zbycia udziałów, przy której wymagane jest uzyskanie zgody spółki, należy zwrócić uwagę na to, czy zgoda została udzielona w przewidzianej przepisami formie oraz czy osoba, która ją udzieliła, była do tego uprawniona. Szczególną ostrożność trzeba zachować, jeżeli w skład zarządu wchodzą wspólnicy posiadający większość udziałów w spółce. 

W każdym przypadku, przed podjęciem tak daleko idącej decyzji gospodarczej, zaleca się skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej. Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. 

adwokat Agata Julia Stankiewicz

Szczecin, dnia 20 stycznia 2021