Kiedy niewykonanie umowy będzie przestępstwem? 2/3

W ostatnim artykule na stronie (KLIK) wyjaśnione zostało, w jakich okolicznościach niewykonanie umowy cywilnej może zostać zakwalifikowane jako popełnienie przestępstwa oszustwa.

Aby jeszcze bardziej wyjaśnić różnice między jednym a drugim zachowaniem, w niniejszej publikacji omówione zostaną praktyczne przykłady z obrotu gospodarczego, z jakimi przyszło zmierzyć się Klientom naszej Kancelarii.

Niezależnie od poniższego nie należy jednak zapominać, że każdy przypadek jest indywidualny i nawet najmniejsze szczegóły mogą zaważyć na tym, jak konkretne zachowanie zostanie ocenione z prawnego punktu widzenia.

W razie jakichkolwiek wątpliwości co do tego, jak należy postąpić w sytuacjach ryzyka gospodarczego, najlepiej zatem skontaktować się z profesjonalnym pełnomocnikiem zanim podejmie się decyzję.

Niewykonanie umowy czy oszustwo? – przykłady

1. Umowa sprzedaży materiałów budowlanych zawieraną między przedsiębiorcą prowadzącym hurtownię tych materiałów (H) a przedsiębiorcą budowlanym (B).

Jeżeli H wyda materiały dla B na tzw. kredyt kupiecki ze względu na dotychczasową wieloletnią współpracę, a B nie zapłaci należności w terminie, ponieważ wskutek niespodziewanych okoliczności utracił płynność finansową, mamy do czynienia z bezprawiem cywilnym.

Jeżeli w takiej samej sytuacji B zawarłby umowę z H, zatajając przed kontrahentem, że jest niewypłacalny, wierzyciele egzekwują już wierzytelności z jego majątku i prawdopodobieństwo, że odda dług wobec H jest znikome, mamy do czynienia z oszustwem.

2. Umowa sprzedaży samochodu osobowego albo maszyny rolniczej zawierana przez Internet.

Jeżeli sprzedawca zamieści ogłoszenie, pomimo tego, że samochodu albo maszyny nie ma na własność i nie ma nawet zamiaru wykonać umowy, a jedynie doprowadzić kupującego do wpłaty zaliczki na poczet ceny sprzedaży na konto bankowe rzekomego sprzedawcy – z pewnością mamy do czynienia z oszustwem.

Jednak, jeżeli sprzedawca zamieści ogłoszenie o sprzedaży samochodu albo maszyny zgodne z rzeczywistym stanem faktycznym oraz jego wolą, jednak pojazd albo maszyna zostanie mu skradziona albo zniszczona z przyczyn od niego niezależnych po wpłacie przez kupującego zaliczki – będziemy mieli do czynienia z niewykonaniem zobowiązania. W takim przypadku sprzedawca byłby zobowiązany do zwrotu zaliczki na rzecz kupującego.

3. Umowa sprzedaży telefonu, laptopa albo innych urządzeń elektronicznych zawierana przez Internet.

Jeżeli sprzedawca zamieści w Internecie fałszywe ogłoszenie o sprzedaży telefonu albo innego sprzętu elektronicznego, albo zamieści w ogłoszeniu fałszywe informacje dotyczące właściwości sprzętu (np. fakt pochodzenia od oryginalnego producenta albo braku śladów użytkowania), kupujący na poczet wykonania umowy przekaże mu środki pieniężne na konto bankowe, a następnie po wpłacie albo po doręczeniu przedmiotu umowy do kupującego i ujawnienia się sprzeczności przedmiotu z umową, sprzedawca zerwie z kupującym kontakt – będziemy mieć do czynienia z oszustwem.

Jednakże, jeżeli sprzedawca opublikuje prawdziwe ogłoszenie, zawrze umowę z kupującym, który przekaże mu na poczet wykonania umowy środki na rachunek bankowy, ale zanim sprzedawca wyśle sprzęt do kupującego, do sprzedawcy zgłosi się inny kupujący, który za ten sam przedmiot zaoferuje wyższą cenę, co skłoni sprzedawcę do zawarcia z nim umowy – nastąpi niewykonanie zobowiązania pomiędzy sprzedawcą a pierwszym kupującym. Wówczas kupujący, który na podstawie art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego stał się już właścicielem rzeczy sprzedanej, będzie mógł skorzystać z uprawnień właścicielskich na gruncie prawa cywilnego. 

W następnym artykule przedstawiona zostanie lista wskazówek, których przestrzeganie powinno zminimalizować ryzyko naruszenia norm prawa karnego w sytuacji podejmowania decyzji gospodarczych w trudnych warunkach rynkowych.

adwokat Agata Julia Stankiewicz

Szczecin, dnia 12. stycznia 2021 r.